Z HISTORII MIEJSCOWOŚCI

NADRYBIE - duża wieś, położona nad jeziorem o tej samej nazwie w południowej części Polesia Lubelskiego. W końcu XVIII wieku była jednym z kluczowych majątków wchodzących w skład dóbr Puchaczów, należących do Opactwa Benedyktynów w Sieciechowie. Puchaczów wraz z rozległymi dobrami ziemskimi został darowany mnichom jak podaje J. Długosz przez bliżej nieznanego Jaxę z Michowa. W rękach kościelnych dobra ziemskie Puchaczów (miasteczko Puchaczów i wsie: Brzeziny, Turowola, Stara Wieś, Zawadów, Szpica i Nadrybie) pozostawały do rozwiązania klasztoru Benedyktynów w 1819 roku, kiedy to przeszły na własność Skarbu Królestwa Polskiego. Następnie w wyniku zamiany na dobra w Cesarstwie Rosyjskim znalazły się w posiadaniu Zofii z Czartoryskich Zamoyskiej, która w roku 1823 przekazała je aktem notarialnym Marianowi Piramowiczowi. W ręce rodziny Bogdanowiczów dobra te drogą działów rodzinnych przeszły w roku 1833, kiedy to Magdalena z Piramowiczów Bogdanowiczowa otrzymała Puchaczów i wsie: Brzeziny, Stara Wieś, Szpica i Zawadów, natomiast Marianna Bogdanowiczowa otrzymała Nadrybie, które w latach 50 - tych XIX wieku przejął syn Jan. On też zajął się budową nowego folwarku, zwanego od jego nazwiska Bogdanka.

Bracia Jan i Kazimierz Bogdanowiczowie angażowali się w konspiracyjne przygotowanie powstania 1863 roku: wprowadzali reformy na terenie swoich dóbr, uwalniając od pańszczyzny i uwłaszczając poddanych. Wiedzieli że, tylko w ten sposób można uzyskać jedność narodu w walce o niezależny byt Polski.

Po stłumieniu powstania Jan Bogdanowicz wraz z żoną nadal gospodarowali w Nadrybiu. W roku 1887 na skutek zadłużeń i kryzysu w gospodarce folwarcznej, jaki nastąpił w Królestwie Polskim, Bogdanowicze zostali zmuszeni do sprzedaży Bogdanki wraz z przyległymi polami i lasami 17 rodzinom osadników niemieckich i jednej rodzinie polskiej.

Jan Bogdanowicz wraz z żoną długo opierali się napływającym kolonistom niemieckim. Niestety nie doczekali się niepodległej Polski. Jan Bogdanowicz zmarł w 1892 roku i został pochowany na cmentarzu w Puchaczowie. Katarzyna, Kazimiera, Zofia i Janina oraz Stefan mieszkali w Nadrybiu do I wojny światowej.

W latach 20 - tych Nadrybie i okolica zostały przyjęte przez kolonistów niemieckich. Na terenie ogrodu dworskiego w Nadrybiu, w pobliżu starej alei lipowej prowadzącej do dworu, postawiona została Kaplica Ewangelicka. Sam dwór wraz z ogrodami i częścią gospodarczą przeszedł w ręce niemieckiej rodziny Grotów.

Po II wojnie światowej dwór wraz z folwarkiem kupiły rodziny: Szelewickich i Delewskich.

W roku 1965 dwór rozebrano.

Najtrwalszym elementem zabytkowego krajobrazu Nadrybia jest obecnie aleja ponad czterdziestu potężnych lip drobnolistnych, prowadząca niegdyś do dworu Bogdanowiczów.

Oś widokową alei lipowej zamyka teraz wyciąg szybu kopalni w Nadrybiu.

Nadaremnie już dzisiaj szukać pozostałości po folwarkach w Bogdance czy Józefinie, które zniknęły w okresie kolonizacji niemieckiej.

Obecnie w naszej miejscowości pojawiły się nowe obiekty, które służą naszej społeczności, są to: kościół rzymsko - katolicki wybudowany w latach 1985 - 1987 oraz szkoła, w której zajęcia odbywają się od początku II semestru roku szkolnego 1995/96.

Nadrybie to duża wieś. Podzielona jest na trzy częsci, których nazwy pochodzą jeszcze z czasów Jana i Kazimierza Bogdanowiczów - Nadrybie Dwór, Nadrybie Wieś i Nadrybie Ukaz.

artykuł opracowała: Lucyna Borys