Bracia Jan i Kazimierz Bogdanowicz

Rodzicami Jana i Kazimierza Bogdanowiczów byli Grzegorz i Marianna Bogdanowicz z Piramowiczów. Szlachecki ród Bogdanowiczów wywodził się ze Lwowa i pieczętował się  herbem „Łada”.

 

Bogdanowicze weszli w posiadanie Nadrybia w początkach  XIX w.  Dobra odziedziczyła Marianna, po śmierci stryja, właściciela dóbr Puchaczów Grzegorza Piramowicza.

    Małżeństwo Bogdanowiczów miało  pięcioro dzieci, z których dwoje wcześnie zmarło. Wychowywali troje dzieci: Józefę Zofię, Jana i Kazimierza. Po śmierci Grzegorza Bogdanowicza w1841r., Marianna  samodzielnie zarządzała majątkiem oraz zajęła się wychowywaniem trójki dzieci.

Marianna Bogdanowicz zadbała o wykształcenie dzieci: zatrudniła we dworze nauczyciela, a następnie bracia Jan i Kazimierz uczęszczali do Gimnazjum w Lublinie.

Dzieci wyniosły z domu rodzinnego patriotyczne wychowanie, czego dowiedli walcząc o wolność ojczyzny.

 

Jan Bogdanowicz

    W 1847 r. Jan Bogdanowicz został skazany za pobicie Kozaka. Zbiegł z aresztu i uciekł za granicę. W 1848–1849 r. uczestniczył na Węgrzech w powstaniu narodowym. Służył w polskim legionie, walcząc „za naszą i waszą wolność”. Z Węgier wyemigrował do Paryża. Po ogłoszeniu przez cara amnestii dla zesłańców i emigrantów powrócił w 1859 r. do Nadrybia.

W 1859 roku Jan Bogdanowicz poślubił zamożną szlachciankę Marcelinę Chądzińską.

Małżeństwo Bogdanowiczów  osiedli w Nadrybiu i zajęli się zarządzaniem majątkiem.

Jan i Marcelina Bogdanowicz wychowywali pięcioro dzieci: Marię, Zofię, Kazimierę, Stefana i Janinę.

Przygotowania braci Bogdanowiczów do Powstania Styczniowego:Jan i Kazimierz Bogdanowicz prowadzili przygotowania do powstania w ramach Towarzystwa Rolniczego.

Po nabożeństwach w kościele w Puchaczowie, Jan przemawiając do ludu wzywał do wspólnej walki z zaborcą.                                      Jan zapraszał chłopów na rozmowy do dworu, gościł emisariuszy  z Warszawy – studentów  Akademii Medycznej.                              Początkowo bracia związani byli ze stronnictwem „Białych”, ale będąc zwolennikami uwłaszczenia chłopów i walki zbrojnej przystąpili do obozu „Czerwonych”.

W 1862 r. Jan został zastępcą członka Komitetu Centralnego. Z upoważnienia komitetu zarządzał Rusią oraz województwami: lubelskim i podlaskim.

W 1862 r. Jan Bogdanowicz został aresztowany przez władze rosyjskie za działalność  w Komitecie Centralnym i osadzony w  twierdzy w Zamościu.

W czasie przesłuchania stawiał silny opór.

Za działalność w polskim podziemiu został skazany na zesłanie. W latach 1863 - 1865 r.  przebywał  w miasteczku Kiereńsk w guberni penzeńskiej.

Na zesłaniu towarzyszyła mu żona Marcelina.

 

 

Kiereńsk, panorama z 1864 r.

Zdjęcie własność Muzeum MiastaLublina

W Kiereńsku Bogdanowiczowie organizowali spotkania towarzyskie  dla zesłańców.

Jan Bogdanowicz poprzez lekcje i konwersację towarzyską doskonalił język angielski. Zajął się nauczaniem zesłańców oraz ludności miejscowej.

 

Jan i Marcelina siedzą po obu stronach grupy.  Własność Muzeum Miasta Lublin.

    Jan i Marcelina Bogdanowicze powrócili z zesłania do Nadrybia w 1865 roku.     Jan po powrocie nie angażował się w działalność społeczną, ponieważ do 1881 r. pozostawał pod stałą i surowa kontrolą policji.

Zajął się ratowaniem zadłużonego i upadającego majątku Nadrybie, którego był właścicielem. Zmodernizował folwark Bogdanka.

Kłopoty finansowe zmusiły Bogdanowicza do rozparcelowania i sprzedaży folwarku Bogdanka.

Załamany niepowodzeniami przekazał gospodarstwo synowi Stefanowi.      

 

Jan Bogdanowicz właściciel dóbr Nadrybia, patriota, uczestnik Wiosny Ludów na Węgrzech, członek Komitetu Centralnego Narodowego, zmarł 11 lutego 1891 roku.

 

 

 

 

 Kazimierz Bogdanowicz

Brat Jana Bogdanowicza Kazimierz prowadził działalność konspiracyjną.

W okresie powstania styczniowego wystawił własny oddział powstańczy, liczący według władz powstańczych 200 żołnierzy.

Walczył w potyczce pod Rudką. Po klęsce przegrupował oddział w rodzinne strony. Wkroczył do Puchaczowa i Łęcznej. Sam udał się do Nadrybia. Wracając do oddziału został schwytany przez Kozaków. Sąd wojenny skazał go na karę śmierci. Kazimierz Bogdanowicz został rozstrzelany w Lublinie. Wyrok wykonano 5 marca 1863 r. za koszarami świętokrzyskimi (obecnie hotel asystenta UMCS).

W 1916 r. prochy jego i innych powstańców przeniesiono na cmentarzu przy ul. Lipowej w Lublinie.

 

Obydwaj bracia Bogdanowicze byli patriotami, głęboko wierzyli, że Polska kiedyś odzyska niepodległość. Stali się wzorem zarówno dla powstańców, jak i dla okolicznych mieszkańców. Wyrazem tego jest przekazywana z pokolenia na pokolenie pieśń:

„…Bogdanowicz się nazywał, licząc lat dwadzieścia parę,

W młodym wieku okazywał, jak ma czcić ojczyznę i wiarę…”

 

Opracowała Anna Chryć